Opuszczone miejsca w Puszczy Kampinoskiej i nie tylko, część 42

Dwa opuszczone domki z misiami koala, świętymi obrazami, złotymi myślami Stalina i poradnikami ministranta, a do tego wycieczka od Granicy do Dębu Jagiellon, potem przez Cisowe i Zamość, obok pomnika upamiętniającego zbrodnię popełnioną pół wieku temu w puszczy.

Dom z niebieską tapetą stoi blisko pewnej ruchliwej drogi, a mimo to zauważyłam go dopiero zeszłego lata. Zapomniany i zdewastowany, wciśnięty między dwie zamieszkałe, nowe posesje, opuszczony już lata temu.

 Najpierw zauważyłam obraz, wciąż wiszący na ścianie z łuszczącą się, ładną niebieską tapetą.

Na pierwszy rzut oka poza tym nie było nic ciekawego. Ale zawsze trzeba schylać się i uważnie oglądać warstwy gruzu i śmieci. Tam można znaleźć niejedno. Tak było i tym razem. Oczywiście wszystkie rzeczy muszą zawsze pozostać na dokładnie tym miejscu, nawet te, które wydają nam się niesłusznie zapomniane i przygniecione szmatami. Trzeba zwiedzać opuszczone miejsca tak, jakby nas tam nie było.

Odgrzebałam w gruzie krzyżyk, a potem stare gazety z lat 50-tych, z cytatami ze Stalina i budującymi tekstami dla przodowników pracy. Były też pocztówki z życzeniami.

"Higiena latem":>

"Ze zdumieniem i z wielką radością zobaczyli chłopi ze wsi Szkaradowo, że oficerami w tym wojsku są synowie robotników i chłopów".

Dom koali i ministranta stoi na uboczu, zapomniany i zdewastowany. Jak widać, odwiedziłam go jeszcze wczesną jesienią:

Jeden z nielicznych drobnych fantów - książeczka dla ministrantów:

Na ścianie nietypowa makatka z misiami koala:>

Na podłodze leżał jakiś list. Najwyraźniej pisał go żołnierz, który raz po raz musiał stać na warcie (raz pisał, że idzie już na dziesiątą) lub sprzątać. "Idę na służbę, przychodzę i sprzątam, sprzątam i jeszcze raz sprzątam i potem znowu na służbę i znowu sprzątam i tak mijają mi dni tygodnie i miesiące".

W ostatnią sobotę wybrałam się na długą wycieczkę trasą: Granica-Rzepowa Góra-Dąb Jagiellon-Posada Demboskie-Cisowe-Zamość-pomnik Tereski - zielonym szlakiem powrót do Granicy. W sierpniu przeszłam dokładnie tą samą trasą. Pokażę więc zdjęcia i z lutego, i z sierpnia.

Kiedy rano wyruszyłam z parkingu w Granicy, wszędzie było pełno śniegu, który spadł w ciągu poprzedniej nocy. Ale temperatura podskoczyła już do około pięciu stopni i wszystko topniało na moich oczach. Po czterech godzinach wędrówki już tylko na ziemi były nieliczne płaty śniegu, więcej leżało go jeszcze na otwartych przestrzeniach. Gałęzie zostały gołe. Chyba pierwszy raz zdarzyło mi się obserwować w ciągu tylko kilku godzin najpierw śnieżną zimę, a potem słońce, brak śniegu i wiosnę. Tak było, gdy wychodziłam na żółty szlak:

Zdjęcie całej kapliczki z jesieni, bo tym razem jej tak nie sfotografowałam, a wnętrza - z soboty. Jedna z figurek jest teraz trochę ułamana.

 

Ciekawe jest obserwowanie tego, jak zmieniają się te kapliczki. Widać, że ktoś o nie dba, zresztą w sierpniu na tej trasie byłam nawet tego świadkiem, o czym później. Czasem dochodzą jakieś małe obrazki czy figurki. Zmieniają się też kwiaty.

Tak było na tym kawałku szlaku w sierpniu:

Zdjęcie nie wyszło, ale pokazuję jako ciekawostkę. Na drzewie wisiała pajęczyna i w słońcu zmieniały się jej kolory, w tym różowy:

Za zakrętem na Bieliny wychodzi się pomału na teren bagienny. Tak wygląda ta droga już do samej Rzepowej Góry.

Na gałęziach wciąż było pełno śniegu, ale słyszałam, jak się topi, szum kapiącej z drzew wody był bardzo głośny.

Słońce wychodziło raz na jakiś czas.

Oznaki wiosny;>

Doszłam do Rzepowej Góry, czyli miejsca z ławką i mostkiem przez kanał Łasica. Ta droga poniżej to dziki skrót do Zamościa. Jak widać, uczęszczany:

"Rzepowa Góra z rosnącym na niej monokulturowym drzewostanem sosnowym jest największą spośród wszystkich wydm Puszczy usypanych przez wiatr na grądach pośród bagien. Na Rzepowej Górze w dniu 17 IX1939 r. został śmiertelnie ranny płk Stanisław Królicki, dowódca 7 Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich. Bój o wydmę był bardzo zacięty. Panująca nad niemal bezleśną wówczas okolicą, była obsadzona przez żołnierzy niemieckich i stanowiła trudną do przebycia zaporę na drodze polskich jednostek ku Warszawie" (Lechosław Herz, "Puszcza Kampinoska")

Te same miejsca latem:

Przeszłam przez mostek i ruszyłam dalej do Dębu Jagiellon, stojącego trochę w głębi po lewej stronie szlaku, na miejscu zwanym Posada Demboskie.

 "Przechodzimy przez kładkę na drugi brzeg kanału i podążamy dalej Kacapską Drogą pośród torfowisk i grądów. Na torfowiskach rosną olszyny i brzeziny. Niektóre ich fragmenty są bardzo fotogeniczne i przypominają charakterem bagienne lasy z tajgi dalekiej Północy". (Lechosław Herz, "Puszcza Kampinoska")

W sierpniu:

Dąb Jagiellon bez liści wygląda najlepiej, widać wtedy jego niesamowity kształt. Drzewo ma około 400 lat i około 550 cm obwodu. Nazwa Posada Demboskie świadczy o tym, że kiedyś była na tej polanie gajówka. W puszczy są jeszcze inne takie miejsca, jak Emila Posada czy Posada Cisowe.

Tak Jagiellon i polana wyglądają latem.

Jagiellony były właściwie trzy. Jeden to Dąb Kobendzy, drugi to właśnie ten pokazany powyżej a trzeci już się zawalił. Stał podobno niedaleko Cisowego i coś jeszcze po nim zostało. Może to to drzewo jest pozostałością po "trzecim Jagiellonie"? Miejsce przy żółtym szlaku. O Jagiellonach można przeczytać w pierwszym numerze pisma "Nasza Puszcza".

Demboskie Góry i wiata. Stamtąd poszłam skrótem do czerwonego szlaku na Cisowe i Zamość.

 

Ładna droga w kierunku Cisowego, czerwony szlak:

Charakterystyczne drzewo przy skrzyżowaniu dróg. Jest tam wysoki krzyż i stolik, a na nim głowa świętej figury i kwiaty.

Niedaleko wisi jedna z bardziej tajemniczych kapliczek w okolicy - zapomniana, obok opuszczonego domostwa. Pokazywałam ją już kiedyś na blogu.

Szeroka, dopuszczona do ruchu samochodowego droga prowadzi w kierunku Górek i Zamościa.

Po drodze mija się kapliczkę. Latem zauważyłam tam kilkoro mieszkańców porządkujących teren wokół niej i zaczęłam rozmowę o okolicy. Dowiedziałam się bardzo ciekawych rzeczy.

Jak powiedziała mi mieszkanka Cisowego, sprzątająca kapliczkę, Anna Paulina, o której jest mowa na tabliczce, była córką kobiety z okolicy. Zmarła w wieku 18-tu lat, a kapliczkę ufundowano z pieniędzy, jakie zbierała na koncie. Wcześniej w tym samym miejscu była inna - tradycyjna, pobielana. Podobne jeszcze stoją w różnych miejscach puszczy, na przykład w Grabinie czy Zamościu. - Ta kapliczka odprawiła mnóstwo zmarłych - powiedziała mieszkanka Cisowego. - Zmarłych zanoszono do niej w trumnie, bo nie było karawanów. Potem na wozie jechało się z ciałem aż do Kampinosu. Wozy i konie, pięknie to wyglądało - opowiadała. Dodała, ze Cisowe było kiedyś wsią na 60 gospodarstw. A dziś to kilka domków schowanych w lesie! Podobnie wspominała Bieliny, w której został dziś już tylko jeden zamieszkały dom. - Pełno domów było po obu stronach drogi, piękna wioska - wspominała. Opowiedziała mi też o pewnej zbrodni popełnionej w puszczy, przytoczę tę opowieść dalej.

Wiejską drogą przez pola doszłam do Łasicy i innego mostu na niej, tego, przez który się przejeżdża jadąc do Zamościa - pewnie stąd nazwa wsi.

 Zamość zimą i latem:

Sołtys ostrzegał przed barszczem Sosnowskiego:

Tę drogę pokazywałam już na blogu nie raz, także w poprzednim odcinku. To jedno z moich ulubionych miejsc w puszczy. Była tu kiedyś moja ulubiona opuszczona chatka, Dom Stanisława, ale została zburzona ponad rok temu.

W sierpniu na drodze i okolicznych łąkach było tak:

Droga wchodzi w las i szybko dochodzi się do zielonego szlaku, prowadzącego już bezpośrednio do Granicy.

Po drodze, już blisko wejścia na zielony szlak, mija się jedno z najbardziej intrygujących miejsc w puszczy. Ten symboliczny grób upamiętnia zbrodnię, do której doszło w tym miejscu ponad pół wieku temu, w 1962 roku. 14-letnia Tereska mieszkająca w okolicy została brutalnie zamordowana nożem. Oto relacja  mieszkanki Cisowego, spotkanej przy kapliczce Anny Pauliny:

"Tereska miała sześćdziesiąt dziur w głowie i poderżnięte gardło. Siedziała za nią dwa lata ciotka. Zabiła z nienawiści, ze złości. Wyszła z powodu amnestii, na matkę. Ale tak naprawdę do dziś nie wiadomo na pewno, kto zabił". Według relacji innej sąsiadki, z okolic Dąbrówki, oskarżona o zbrodnię "sama miała ciężką śmierć".

Relacja innego mieszkańca okolicy, przysłana już po publikacji tego odcinka: "Wiem, że Tereska przyjeżdżała do Kampinosu uczyć się u krawcowej. Byłem też w tamtym miejscu. Miała być wizja lokalna w miejscu śmierci. Milicja ponoć przywiozła sprawczynię, ale było tam wtedy bardzo dużo ludzi i nie pokazali jej, zrezygnowali z wizji, prawdopodobnie bali się samosądu. Te wsie przed wybudowaniem kościoła w Górkach należały do parafii w Kampinosie i Tereska jest pochowana na tutejszym cmentarzu".

Latem na pomniku były wstążki, jakie czasem widuje się na kapliczkach:

Droga dochodzi do zielonego szlaku. Można nim iść w lewo, do Górek i Sosny Powstańców, albo w prawo, do Granicy.

Jak widać, po niespełna czterech godzinach wędrówki po śniegu nie było już śladu:

W sierpniu:

Wychodzi się z lasu na brzeg pola i okolice wsi Nart.

W pobliżu jest nowa wiata, trochę schowana za drzewami.

Obok ładna, zielona kapliczka:

To drzewo długo wisiało nad szlakiem, teraz zauważyłam, że je usunięto.

W sierpniu po upałach liście zaczynały wcześnie żółknąć, było to też widać na niektórych zdjęciach z Zamościa.

Niedaleko zielonej kapliczki widać pozostałości po dawnym gospodarstwie. Obok jest jeszcze piwniczka. Wiata nazywa się "Wiata pod lipą", bo faktycznie stoi pod takim drzewem. Pewnie zostało zasadzone jeszcze wtedy, gdy w tym miejscu stał dom.

Kiedy szlak zakręca, mija się to drzewo. Zauważyłam, że na dole jest do niego przytwierdzona resztka starego łańcucha. Ciekawe, dlaczego.

Obok inne ciekawe drzewo, uschnięte - z krzyżykiem, kwiatami i dużą ilością gwoździków. Tak, jakby poza krzyżem coś tu jeszcze było. Według mieszkańca okolic Kampinosu, jeszcze osiem lat temu wisiała tam właśnie ta zielona kapliczka, nad niebieskim pojemnikiem na kwiaty. Została pomalowana na zielono dopiero po przenosinach, wcześniej miała naturalny kolor drewna.

Na pniu uschniętego drzewa jest też hak, pewnie to na nim wisiała kapliczka:

Kiedy jechałam już samochodem w stronę Kampinosu, zamiast zimy były roztopy. Znów zrobiłam zdjęcie kopom siana na polu:>

c.d.n.