Opuszczone miejsca w Puszczy Kampinoskiej i nie tylko, część 3

Matka Boska z ułamaną głową stojąca na piecu, święte obrazy obok lamp z kolorowych szkiełek i gazeta z 26 sierpnia 1939 roku z wiadomościami o rozgrywkach sportowych. Do tego porzucone wsie jak drugie Ławy. Takie odkrycia przyniosła moja ostatnia wycieczka po opuszczonych chatach Puszczy Kampinoskiej. W dodatku piękna pogoda sprzyjała fotografowaniu tego wszystkiego do upadłego.

                                     

Bardzo chciałabym pokazać innym puszczowym zwiedzaczom, jak tam dotrzeć. Przecież sama korzystam z takich stron (pozdrawiam autorkę strony "Tajemnicze miejsca w Puszczy Kampinoskiej"). Prawie zawsze podaję na blogu lokalizację opuszczonego miejsca, chociaż wiem, że są dwie szkoły. Pierwsza - podawać, bo zabytki i piękne miejsca powinny być dostępne dla innych zainteresowanych. Druga - nie podawać, bo znajdą w necie, przyjadą i rozkradną lub zdewastują. Chyba tym razem wyjątkowo nie postąpię według zasad tej pierwszej szkoły. W miejscach, do których dotarłam, czasem nie było śladów przypadkowych gości o złych zamiarach. Ale z drugiej strony, po co robić bloga ze zdjęciami nie wiadomo czego? Żeby się tylko pochwalić i już? Też słabo. Postanowiłam więc zastosować jakiś złoty środek i podać swoją ogólną trasę. Kto chce, znajdzie, a przypadkowi ludzie szukający miejsca na imprezę nie będą mieli ułatwionego zadania. Jeśli chodzi o kapliczki i niektóre inne obiekty, normalnie podaję lokalizację.

Oto trasa: Augustówek-Wólka Czosnowska-Wrzosówka-Sowia Wola Folwarczna - Stara Dąbrowa - Dąbrówka - Górki - Cisowe - Zamość - przze obszar ochrony ścisłej Wilków & Czarna Woda do Nowego Wilkowa -  Nowe Polesie - Stare Polesie - Secymin Nowiny - Secymin Polki - Gorzewnica - Kromnów - Śladów i Śladów Nadwiślański - Wilcze Śladowskie - Tułowice - Janówek - Sianno - Famułki Brochowskie - Bromierzyk.

Pierwsze dwie opuszczone chaty trudno było na pierwszy rzut oka odróżnić od nie opuszczonych. Jedna z nich stoi za połamanym ogrodzeniem obok stodoły i komórki. Nie jest spalona ani rozgnieciona.

Nie ma sprzętów poza piecem i żyrandolami. Dwa są zrobione z kolorowych, szklanych czy może raczej plastikowych kryształków, które błyszczą na słońcu wpadającym przez wciąż oszklone okna. Jeden z pokoi jest cały wytapetowany na zielono.

Na drzwiach do zielonego pokoju ktoś nalepił stronę z gazety. Data wydania - 26 sierpnia 1939 roku!

Za kilka dni wybuchnie wojna, ale tymczasem "Kurjer Warszawski" pisze o rozgrywkach tenisowych Jugosławii z Australią i wydzierżawieniu sztucznego lodowiska w Katowicach przez klub sportowy Dąb na najbliższe 25 lat. Aż sprawdzałam w necie nazwiska sportowców i wygląda na to, że to nie pomyłka. Obok wisi niemiecka gazeta z łamigłówkami.

W "Kurjerze" jest też kawałek opowiadania niejakiego Aramisa o kłopotach służącej, którą państwo zostawili samą na gospodarstwie bez pieniędzy na jedzenie, że aż wyłączyli elektryczność w posiadłości:
"- Co tu tak ciemno? - zapytała pani.
- Bo elektrykę zamkli...
(...)
- Grosika jednego nie dostałam. A jak poleciałam na Złotą, żeby się dowiedzieć, co i jak, to mi kucharka powiedziała, że pan wsiadł na kajaka i pojechał na spływy, a kiedy wróci, nie mówił.
(...)
- A co byś powiedziała na to, gdyby w tej chwili zjawili się u nas goście?
- Daj spokój! To już byłaby klęska prawdziwa"

Drugi domek stał w głębi pola daleko od drogi. Ostrożnie się do niego zbliżałam, bo też był w niezłym stanie. Ale drzwi były uchylone, a ogrodzenie zniszczone. Zajrzałam, potem weszłam do środka. Niejaki pan Stanisław, który tam mieszkał, miał pełno tapet. W dużym pokoju jest nawet fototapeta z drzewem.

Kolejna opuszczona chata była już bardziej zniszczona, ale zachowały się święty obraz z Jezusem, znów piękne, nietknięte żyrandole ze szkiełek, drewniana rzeźbiona szafa, krzyżyk nad pustymi drzwiami. Gdy zajrzałam do dużego pokoju przez okno, zamurowało mnie - na piecu stała półmetrowa figura Matki Boskiej bez głowy. Weszłam do środka i okazało się, że głowa jest, tylko ułamana do tyłu. Ciekawe, skąd się tu wzięła?

Obrazy i figury święte w opuszczonym domu mogą, chociaż nie muszą świadczyć o tym, że z budynkiem wiążą się opowieści o nawiedzeniu i zostały wniesione już po opuszczeniu. Ale pozostałe wyposażenie wskazuje raczej na pozostałości po zmarłym, religijnym właścicielu.

Kolejna opuszczona chata znajduje się w Starym Polesiu.  Jest już bardzo zdewastowana, zwłaszcza w okolicy ganku. Trzeba było przez to wchodzić przez okno. W środku zielony piec, obrazek ze słonecznikami, resztki zasłonek, do tego talerzyk pełen śrubek i nie pasujących do niczego kluczy.

Jeśli ktoś ma ochotę na poznawanie dzikich, przypominających Podlasie miejsc w Puszczy Kampinoskiej, powinien pojechać do Górek i zwiedzić okoliczne miejscowości, schowane w lesie na końcach piaszczystych dróg, przez które ledwo się jedzie. Jedną z nich - Cisowe - opiszę w kolejnym odcinku. W Górkach przed sklepem spożywczym ktoś powiesił słoninkę dla sikorek.

Drogowskaz na wieś Zamość pojawi się po prawej stronie drogi, gdy będziemy jechać przez Górki z północy. Całkiem dobrze ubita droga gruntowa poprowadzi prosto do wsi. Za mostkiem nad Kanałem Łasica zaczyna się najlepsza część wsi. Łasica powstała w XIX wieku. Przez jakiś czas była granicą między Generalną Gubernią a Rzeszą.

Ostatecznie dojeżdża się do skraju lasu, gdzie za szlabanem i znakiem drogowym ostrzegającym przed łosiami chowają się resztki klasycznych kampinoskich piwnic i fundamentów. Na łące był bocian - na pewno nie wypchany, widziałam, jak leci. Jest też drewniana, chwiejąca się ambona myśliwska, na której ktoś w tajemniczy sposób napisał po trzech stronach "Talib". Nie mam pojęcia, czy to jakieś epitety pod adresem myśliwych. Wspięłam się na ambonę. W środku stała butelka po winie "Dorato".

                                        

W Starej Dąbrowie byłam już przy okazji zwiedzania Rezerwatu Biela. Tym razem sfotografowałam prawie wszystkie stojące tam wzdłuż drogi kapliczki:

Potem gruntową i dziurawą drogą pojechałam na północ, w kierunku Wilkowa, a stamtąd na zachód w kierunku Śladowa. Można tam podjechać pod sam pomnik stojący na wale wiślanym. Tutaj 18 września 1939 roku Niemcy rozstrzelali ponad 300 żołnierzy i cywilów z okolicznych wsi, którzy im pomagali. Ocalało tylko dwóch mężczyzn - jeden udawał martwego pod trupem brata, drugi godzinami leżał w wodzie udając martwego, a potem udało mu się dopłynąć do okolic Czerwińska (L. Herz, Przewodnik). Może wśród rozstrzelanych byli mieszkańcy domku z gazetą lub ich znajomi? Gdy zejdzie się nad wodę z wału, dobrze widać wieże kościoła w Czerwińsku. W okolicach Śladowa przez Wisłę przeprawiała się też armia króla Jagiełły.

Dwór w Tułowicach jest odnowiony, ogrodzony i zamieszkały. Zbudowany w 1800 roku dla Lasockich, po wojnie niszczał. Były w nim mieszkania i wiejski dom kultury. W 1980 roku dwór kupił obecny właściciel prywatny.

Przez Famułki Brochowskie jechałam do Bromierzyka. To mało znana wieś podobna do opuszczonej wsi Ławy. Zachowały się omszałe fundamenty, parę schodków, czasem nawet mały kawałek ściany i oczywiście niezniszczalne piwnice.

Na końcu gruntowej drogi jest nietypowa kapliczka. Chociaż stoi pośrodku lasu na skrzyżowaniu dróg, jest otwarta. Nikt jej nie zdewastował i oby tak było nadal. Można otworzyć drzwi do tego małego domku i znaleźć się w czymś w rodzaju małego kościoła. To kapliczka Świętej Teresy, postawiona przez jedną z dziedziczek majątku Łazy, Izabelę Karnkowską, która dostała ten kawałek lasu w posagu. Podczas wojny podobno zdarzało się, że żołnierze niemieccy modlili się w środku razem z miejscową ludnością. Czołg radziecki zniszczył kapliczkę, została odbudowana w latach 50-tych.